Di sản và lịch sử nhìn nhận Louis XV của Pháp

Mô phỏng bức tượng khắc nhà vua ở Cung điện Louis XV của Edmé Bouchardon.

Dưới thời của mình, Louis XV được tôn vinh như một anh hùng dân tộc. Bức tượng Louis của điêu khắc gia Edmé Bouchardon được dựng lên để tưởng nhớ chiến thắng trong Chiến tranh Kế vị Áo. Ông được coi là người tạo ra hòa bình. Nó không được tiết lộ cho đến năm 1763, sau thất bại của Pháp trong Chiến tranh Bảy năm. Được thiết kế như một biểu tượng về lòng trung thành với vua, công trình của Bouchardon được Hoàng tộc chưng ra trước công chúng nhằm khôi phục danh tiếng cho nền quân chủ chuyên quyền đang trên đường suy vong. Nghệ thuật được sử dụng với mục đích tuyên truyền trên quy mô lớn.[103] Bức tượng được đặt tại on the Cung điện Louis XV và bị hạ xuống dưới thời cách mạng.

Nền văn hóa và thế lực của nước Pháp đạt tới đỉnh cao trong nửa đầu thế kỉ XVIII, nhưng nhiều học giả thừa nhận rằng những quyết định của Louis XV đã làm hủy hoại uy quyền của Pháp quốc, hao mòn ngân khố, làm mất niềm tin của quần chúng vào chế độ quân chủ, khiến nó dần bị nghi ngờ rồi sụp đổ. Các học giả chỉ ra rằng Cách mạng Pháp, nổ ra chỉ 15 năm sau cái chết của ông.[104] Norman Davies mô tả thời Louis XV như "một thời kì suy nhược trì trệ," đặc trưng với những cuộc chiến tranh thảm bại, xung đột không hồi kết giữa Triều đình với Nghị viện, và vấn đề tôn giáo.[105] Jerome Blum gọi ông là "một kẻ mãi chỉ là vị thành niên làm công việc của một người lớn."[106]

Dưới cái nhìn của nhiều sử gia, Louis không làm được những gì ông cần làm trên cương vị một vị vua. Robert Harris viết vào năm 1987, "Các sĩ gia mô tả nhà cai trị này là một trong những vị vua hèn yếu nhất nhà Bourbon, một vị vua bỏ hết mọi công việc quốc gia cho các triều thần trong khi mình suốt ngày săn bắn và quây quần với bọn đàn bà."[107] Harris nói thêm rằng việc bổ nhiệm và bãi nhiệm chính phủ theo dưới sự chi phối của những nhân tình, đã phá hoại nghiêm trọng uy tín của nền quân chủ.

Cái nhìn của các sử gia Pháp thể kỉ XX, đặc biệt là Annales School, ít nhắc đến tiểu sử và ngó lơ nhà vua. Sử gia Anh William Doyle viết:

Câu chuyện chính trị....dưới thời Louis XV và Louis XVI, trái lại, bị quá nhiều sự khinh miệt, và do đó bị bỏ qua, như một ngôi thừa kế vô nghĩa trước những âm mưu nhỏ chốn phòng the, không xứng với sự tình hình nghiêm trọng của sự suy thoái kinh tế chu kì, biến động nhân khẩu học, các tầng lớp tranh chấp, cùng những thay đổi sâu xa về giá trị văn hóa.[108]

Một số học giả lờ đi những hình ảnh của nhà vua và thay vào đó chuyển sự chú ý sang cái nhìn của ông trong mắt công chúng. Emmanuel Le Roy Ladurie, người đứng đầu Annales School, cho rằng nhà vua đẹp tra, khỏe mạnh, thông minh và là một tay thiện xạ, nhưng mọi người chán ghét ông. Le Roy Ladurie cho rằng người ta cảm thấy ông làm giảm sự linh thiêng của nền quân chủ, và do đó giảm đi uy tín của ông.[109]

Theo Kenneth N. Jassie và Jeffrey Merrick, những bài hát, bài thơ và tuyên ngôn đương thời mô tả ông là "bậc thầy," "Giáo dân," không tùy vết và nhà cung cấp nhân từ. Những thất bại của Louis là do sự thiếu kinh nghiệm và sự thao túng từ những người khác. Jassie và Merrick lập luận năm 1994 rằng những rắc rối của nhà vua liên quan nhau một cách chặt chẽ, và người dân đổ lỗi và chê cười lối sống phóng đãng của ông. Vua không mấy quan tâm trước nạn đói và cuộc khủng hoảng trong nước. Dân chúng căm thù và phản đối nhà vua, cuối cùng họ ăn mừng khi vua chết. Nền quân chủ vẫn tồn tại — một thời gian nữa — nhưng Louis XV đã để lại cho người kế vị di sản là sự bất mãn từ chính thần dân.[110]

Vài bài thuyết giáo vào lúc ông chết năm 1774 ca ngợi vương quyền và bày tỏ sự tha thứ cho lỗi lầm của ông. Jeffrey Merrick viết năm 1986, "Nhưng những nhà truyền giáo đó không chỉ nhướm mày trên tội lỗi của Beloved mà còn bày tỏ sự nghi ngờ về các chính sách của ông." Họ cầu nguyện cho vị vua mới khôi phục đạo đức tại triều đình và phục vụ ý Chúa tốt hơn.[111]

Nền tài chính bị lạm dụng cho các cuộc chiến tranh và chi tiêu thái quá của triều đình, và sự bất mãn của người dân với chế độ quân chủ, mà cực điểm là Cách mạng Pháp 1789.[112] Nhà sử học Colin Jones lập luận vào năm 2011 rằng Louis XV để lại cho Pháp quốc những khó khăn tài chính nghiêm trọng: "Những thảm họa quân sự trong Chiến tranh Bảy năm dẫn đến khủng hoảng tài chính của đất nước.".[113]. Một vài học giả bảo vệ Louis, lập luận rằng danh tiếng tiêu cực của ông là do người ta tuyên truyền nhằm biện minh cho Cách mạng Pháp. Olivier Bernier trong quyển tiểu sử năm 1984 lập luận rằng Louis vừa được lòng dân vừa là nhà lãnh đạo cải cách ở Pháp. Trong 59 năm trị vì, không có quân đội nước ngoài nào bước vào lãnh thổ Pháp, và đất nước của ông không bị đe dọa xâ, lược. Ông có biệt danh là Le Bien-aimé (đáng yêu). Nhiều thần dân đã cầu nguyện cho ông khi ông bị bệnh nặng ở Metz năm 1744. Việc ông sa thải Nghị viện Paris và cách chức quan đầu triều, Choisieul, năm 1771, là nỗ lực để kiểm soát chánh phủ từ những người mà ông coi là những kẻ tham nhũng. Ông thay đổi chế độ thuế để cân bằng ngân sách quốc gia. Bernier lập luận rằng những chính sách này sẽ tránh được cuộc Cách mạng, nhưng người kế nhiệm ông, Louis XVI, đã đảo ngược chánh sách của ông.[114] Guy Chaussinand-Nogaret viết rằng danh tiếng của Louis XV bị bôi nhọ 15 năm sau cái chết của ông, để biện minh cho Cách mạng Pháp, và rằng giới quý tộc dưới thời của ông nắm nhiều quyền lực.[115]

E. H. Gombrich viết vào năm 2005, "Louis XV và Louis XVI, những người kế nhiệm Vua Mặt Trời [Louis XIV], không đủ năng lực, và chỉ đơn giản là nháy theo cách thể hiện quyền lực của người tổ tiên vĩ đại. Họ trở thành những trên trùm lừa đảo, tống tiền người dân ở quy mô lớn....Người nông dân phải làm việc đến khi ngã quỵ và thị dân bị bắt phải đóng sưu cao thuế nặng."[116]

Jeffrey Merrick viết vào năm 1986 rằng chính sách cai trị yếu ớt và kém hiệu quả của Louis XV đã đẩy nhanh sự suy thoái chung, mà đỉnh điểm là Cách mạng Pháp năm 1789. Nhà vua nổi tiếng với tính đàn bà; sự mạnh mẽ của hoàng gia được cho là một cách khác mà quyền lực của ông được thể hiện. Tuy nhiên, Merrick viết, niềm tin của công chúng vào chế độ quân chủ bị lung lay bởi những tai tiếng về đời sống riêng tư của Louis và đến cuối đời ông bị khinh miệt.[117]

Nhiều sử gia đồng ý rằng văn hóa nghệ thuật nước Pháp đã phát triển đến đỉnh cao dưới thời Louis XV. Tuy nhiên, ông bị đổ lỗi cho sự thất bại về quân sự, ngoại giao và kinh tế. Thời của ông đánh dấu bởi những sự bất ổn liên miên, trong khi uy tín của ông bị hủy hoại bởi những thất bại quân sự và mất mát thuộc địa," concluded Jean-Denis Lepage.[118]

Trong văn hóa đại chúng

Hình tượng Louis XV được khắc họa trong nhiều bộ phim lịch sử về thời chế độ cũ, đặc biệt là những bộ phim về Marie AntoinetteMadame du Barry.

Trong phim ảnh

PhimNămDiễn viênvai Madame du Barryvai Marie Antoinette
Madame Du Barry1917Charles ClaryTheda Baranone
Madame DuBarry1919Emil JanningsPola Negrinone
Du Barry, Woman of Passion1931William FarnumNorma Talmadgenone
Madame Du Barry1934Reginald OwenDolores del RíoAnita Louise
Marie Antoinette1938John BarrymoreGladys GeorgeNorma Shearer
DuBarry Was a Lady1943Red SkeltonLucille Ballnone
Black Magic1949Robert AtkinsMargot GrahameNancy Guild
Madame du Barry1954Daniel IvernelMartine CarolIsabelle Pia
Hoa hồng Versailles1979Hisashi KatsudaYoshiko KimiyaMiyuki Ueda
Le Chevalier D'Eon2006Jay Hickmannonenone
Marie Antoinette2006Rip TornAsia ArgentoKirsten Dunst
Outlander2016Lionel Lingelsernonenone

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Louis XV của Pháp http://www.histoire-et-secrets.com/articles.php?ln... http://rouvroy.medusis.com/docs/1215.html?qid=sdx_... http://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&... //www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&na... http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?... http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12282451x http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12282451x http://www.idref.fr/027317463 http://id.loc.gov/authorities/names/n50080622 http://d-nb.info/gnd/118729438